دین و فناوری

دین و ساختارهای مدرن

با توجه به این امر که از یک طرف توسعه به عنوان یک جریان تاریخی ـ اجتماعی، به طور عمده و مشخص از تحولات در نگرش، جهان بینی و باورهای جمعیِ افراد جامعه و در یک کلام، از حرکتها و دگرگونیهای فرهنگی در آن جوامع آغاز میگردد و از سوی دیگر هدف دستیابی به راهکارهای مناسب برای رسیدن به توسعه  می باشد، باید خود را ملزم به بررسی دقیق موضوع دین و ساختارهای مدرن و نسبت آن با توسعه نمود.در همین راستا بازشناسی رابطه دین با دیگر متغیرها ضروری است:

 1-دین و تکنولوژی

 2-دین و دمکراسی 

 3 -دین و جهانی سازی

 4 -دین و حقوق بشر

 کرده و در اولین گام رابطه دین و تکنولوژی را واکاوی نموده است.

در طول تاریخ، همواره اعتقادات و ارزشهای دینی، قالبها و عواملی بوده‏اند که در شکل دادن به سایر تفکرات، اندیشه‏ها و مسایل انسانی، از نقش بسزائی برخوردار بوده‏اند، همچنین مقوله عقاید و باورهای دینی با مسائل گوناگونی ارتباط یافته است، مهم آن است که به این رابطه های جدید توجه شود و معرفت مذهبی در فضاهای جدید مورد تأملی مجدد قرار گیرد، موضع آن در مقابل پدیده های جدید روشن و مکشوف گردیده و در راستای توسعه به کار بسته شود.تأثیر کلی ای که تغییرات تکنولوژیک بر حوزۀ دین وارد کرده در جوامع مختلف بصورت متفاوت بروز نموده است. با تاثیر پذیری از رویکردهای کلان و سیستمی در جامعه شناسی، فرهنگ جامعه را به دو لایه مادی و غیر مادی(درونی و بیرونی) تقسیم کرده اند. دین در لایه غیر مادی و درونی و تکنولوژی در لایه مادی و بیرونی قرار می گیرند. تجربه تاریخی در جوامع مختلف نشان می دهد که همیشه تغییرات رخ داده در لایه مادی واکنش هایی را در لایه غیر مادی برانگیخته است. جامعه ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نیست. 

با فرض اینکه جامعه ما یک جامعه در حال توسعه  است که با ورود و انتقال شیوه ها و روشهای نوین از جهان جدید، سبب نوعی تقابل بین دین و تکنولوژی شده، سعی دارد از طریق مطالعه دقیق و بررسی منظم  بتواند به چگونگی هماهنگی بین این مقولات با روشهای کاربردیِ متناسب با نیاز جامعه، پی ببرد. بر این مبنا هدف اساسی ما، بررسی و ارائه راهکارهایی عملی برای بررسی این مسئله است که چگونه می توان با اعمال محدودیت هایی بر تکنولوژی در راستای اهداف انسانی و توسعه ای و متناسب با ارزش های فرهنگی خود و نیزفهم ایجاد گشایش هایی در احکام دینی (با توجه به پویایی فقه شیعی و به روز شدن آن از طریق مسئله اجتهاد)، به تعادلی مطلوب میان ابعاد دینی و تکنولوژیک پدیده های مدرن رسید، تعادلی که حرکت ما را در مسیر توسعه شتاب بخشد.

با این مقدمه، مباحث مختلفی که از بدو شکل گیری و به هدف شفاف سازی موضوع تا به حال سه محور زیر تنظیم شده است: 

1- تکنولوژی چیست؟

2- دین چیست؟ 

3- چه رابطه ای بین تکنولوژی و دین به عنوان ساختار های اجتماعی برقرار است؟